Winner of the Pulitzer Prize

Geland tussen twee werelden

Kris Mattheeuws reviews The Refugees by Viet Thanh Nguyen for Literair Nederland.

De vluchtelingen

Viet Thanh Nguyen

Vertaling door: Paul Bruijn

Verschenen bij: Uitgeverij Marmer (2018)

ISBN: 9789460683770

240 pagina’s

Prijs: € 19,99

 

 

Elke dag worden we in het journaal overspoeld door verhalen over vluchtelingen. De vaak schrijnende en mensonwaardige omstandigheden zijn dagelijkse kost waar velen al ongevoelig voor zijn geworden. Maar wat is het verhaal achter de vluchteling? Wat is het verhaal achter de mens? Dat was het uitgangspunt van Viet Thanh Nguyen bij het schrijven van zijn verhalenbundel met de eenvoudige, maar duidelijke titel De Vluchtelingen. Nguyen is zelf een Vietnamese vluchteling van de tweede generatie en kwam op zijn vierde aan in Amerika. In 2016 won hij de Pulitzer Prize met zijn fantastische debuutroman De sympathisant. Toen werd Nguyen al de hemel in geprezen voor zijn scherpzinnige stijl en uitmuntende analyse van de menselijke psyche. Zijn job als docent Amerikaanse studies en etniciteit zullen zijn kritische geest over deze onderwerpen zeker aanscherpen en het was dan ook uitkijken naar een vervolg op De sympathisant.

De mens achter de vluchteling

De Vluchtelingen is absoluut een waardige opvolger en overtreft in zekere zin de stoutste verwachtingen. Naar eigen zeggen heeft Nguyen er ook heel hard aan gewerkt: het duurde zeventien jaar, en maar liefst vijftig kladversies werden naar de prullenmand verwezen voor hij tevreden was met het uiteindelijke resultaat. Acht verhalen over vluchtelingen, acht verhalen over de mens achter de vluchteling. En hoewel de grote gemeenschappelijke deler van de hoofdpersonages is dat ze vluchteling zijn, toch gaat het niet daar over, maar wel over de mens die ze geworden zijn. Mensen die bungelen tussen twee culturen, hun geboorteland en hun adoptieland, en hoe ze zich manifesteren in het leven. De verhalen spelen zich af tegen de achtergrond van de Vietnamese gemeenschap in Californië en in Vietnam zelf.Dealen met een verleden


Het eerste verhaal De vrouwen met de zwarte ogen is onmiddellijk een voltreffer. Het hoofdpersonage is een ghostwriter die geleerd heeft niet in de spotlights te komen. Bij de vlucht van Vietnam naar Amerika werd ze verkracht en verloor ze haar broer. Die broer komt nu als een geest bij haar op bezoek. Het verhaal van liefde, geweld, verkrachting en verlies is schrijnend en sterk, en blijft nazinderen.Het tweede verhaal De minnaar is iets luchtiger van toon. Liem, een jonge Vietnamese vluchteling, wordt geadopteerd door twee homoseksuele mannen in San Francisco. Voor hem is dit helemaal nieuw en een ware cultuurschok, maar beetje bij beetje draait hij bij en maakt uiteindelijk kennis met de liefde.In Oorlogsjaren wordt een Vietnamees gezin dat een lokale supermarkt openhoudt in San Francisco geconfronteerd met mevrouw Hoa die geld inzamelt voor het goede doel: de strijd van ‘onze jongens’ tegen het communisme. Als ze niets bijdragen, krijgen ze een norse blik van mevrouw Hoa en worden ze er bij de zondagse mis keer op keer aan herinnerd. Als de moeder van het gezin uiteindelijk met mevrouw Hoa gaat praten krijgt ze de ware toedracht te horen: mevrouw Hoa verloor zowel haar man als beide zonen aan de strijd. Beschaamd doet het gezin een gulle bijdrage. De lezer voelt een soort van plaatsvervangende schaamte bij het naar de keel grijpende verhaal van mevrouw Hoa.Een identiteit hebben en houden


De vervanger is een verhaal over mistaken identity en toont het zielige leven van Arthur en Norma, die na een moeilijke tijd de draad van hun leven weer trachten op te nemen. Aangrijpender is I’d love you to want me waarin een oudere dementerende professor zijn vrouw constant verwart met zijn vroegere geliefde Yen in Vietnam. De manier waarop Nguyen de frustratie en gevoelens van de vrouw beschrijft die ondanks alles haar man liefdevol blijft bejegenen, is indrukwekkend.
De Amerikanen vertelt het verhaal van een Amerikaanse piloot die voor het eerst weer voet zet op Vietnamese bodem op bezoek bij zijn dochter die daar als lerares werkt. Hij is totaal vervreemd van haar en hij gaat niet akkoord met haar keuzes. Na een groot meningsverschil vertrekt hij te voet in de striemende regen en belandt uiteindelijk in het ziekenhuis, waar dochterlief hem verzorgt en de verzoening een feit wordt. Mimi, de Vietnamese minnares van Thomas’ vader, aanbidt haar nieuwe liefde in Iemand anders dan jezelf. Thomas is net in een scheiding verwikkeld, zeer tegen de zin van zijn vader. Als ze samen een poging doen om het huwelijk van Thomas te redden, loopt alles mis.Het laatste verhaal Vaderland gaat dieper in op de complexe relatie tussen half-zussen. De ik-figuur, een jonge Vietnamese, ontmoet haar Amerikaanse halfzus voor de eerste keer in haar leven. De vader, die zowel een gezin in Amerika als in Vietnam stichtte, gaf zijn kinderen dezelfde reeks namen als in zijn eerste huwelijk. Twee zussen, een Amerikaanse en een Vietnamese, luisterend naar dezelfde naam, worden geconfronteerd met zichzelf en het leven. Hoe anders ziet het leven eruit voor de ene en de andere, beiden dromen van liefde, geluk en een toekomst en beiden worden ze bedrogen in hun dromen.Dubbel en tegenstrijdig leven


De verhalenbundel zit vol vluchtelingen die willen ontsnappen aan wat hen het leven bemoeilijkt. Zij moeten afrekenen met de gevolgen van natuurlijke en menselijke rampen en krijgen te maken met hun diepere, interne en morele conflicten, zelfs met hen die het dichtst bij hen staan. De thema’s die worden aangeraakt zijn altijd dubbel: het hebben van een keuze wordt geponeerd tegenover het onvermijdelijke; een thuis tegenover een ontheemd leven; een nieuwe start tegenover een vastgeroest bestaan.
Nguyen schrijft ook met tegenstrijdige gevoelens, hij schrijft vanuit een soort kwaadheid zonder wanhopig te worden. Hij is verzoeningsgericht zonder onrealistisch te zijn, maar toch brengt hij er ook humor in om alles draaglijk te houden. Zijn personages zijn zeer gevarieerd, maar vooral echt en geloofwaardig. Er zit voldoende afwisseling en plotwending in de verhalen om te blijven doorlezen. De soms hartverscheurende verhalen raken vooral doordat ze thema’s behandelen die van alle tijden en van iedereen zijn, alleen zijn ze hier doorspekt met een laagje Vietnamese achtergrond.

Share

More Reviews